Βικάτος, Σπυρίδων

(Αργοστόλι 1878 – Αθήνα 1960).Ζωγράφος. Μαθήτευσε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δασκάλους της ζωγραφικής τον Σπυρίδωνα Προσαλέντη και τον Νικηφόρο Λύτρα και της γλυπτικής τον Γεώργιο Βρούτο. Συμπλήρωσε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Μονάχου, στα εργαστήρια του Γκύζη και του Λεφτς. Το1905 επέστρεψε στην Αθήνα και το 1909 διορίστηκε καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου δίδαξε επί 31 χρόνια, έως το 1940. Ο Β. εκτείνει τη γόνιμη δραστηριότητά του σε όλη την πρώτη πεντηκονταετία του 20ού αι. Εξαιρετικά εργατικός, δημιούργησε περίπου 1.500 ελαιογραφίες και άπειρα σχέδια. Η θεματογραφία του περιλαμβάνει θρησκευτικές συνθέσεις, νεκρές φύσεις, προσωπογραφίες, αλλά ελάχιστα τοπία, γιατί τα προβλήματα του ατμοσφαιρικού φωτός δεν ενδιέφεραν την εικαστική γραφή του. Ο Β. ζωγράφιζε στο εργαστήριο με τεχνητό φως, πλάθοντας ταχύτατα με τον χρωστήρα, με τη σπάτουλα, ακόμα και με τα δάχτυλα, σχεδόν σαν γλύπτης, τη μάζα του χρώματος και τονίζοντας τους όγκους με ισχυρούς φωτισμούς. Τα έργα του, παρά την εκφραστικότητά τους, δεν παρουσιάζουν λεπτομερειακή επεξεργασία. Τον απασχολούσε η αποτύπωση όχι του τελειωμένου φυσικού σχήματος, αλλά της δραματικής εκείνης στιγμής της καλλιτεχνικής δημιουργίας όταν η έμπνευση του ζωγράφου, δουλεύοντας άμεσα τη χρωματική ύλη, ανασύρει έξαφνα από την άμορφή της υπόσταση την έμψυχη μορφή. Αυτό το μεταίχμιο ζωής και θανάτου εξηγεί και την προτίμησή του για τα κεφάλια των γερόντων και γι’ αυτό τον λόγο χρησιμοποιούσε κατά κανόνα βαριά, γαιώδη χρώματα, έντονες φωτοσκιάσεις, αδρές φόρμες χωρίς περιγράμματα, φόντα ακαθόριστα και βαθύχρωμα. Η μεταφορά του κέντρου βάρους του από την αντικειμενική πραγματικότητα στην ατομική δημιουργία και η άμεση μεταβίβαση της ενεργειακής δύναμης από τον καλλιτέχνη στο έργο, μολονότι διατυπώνονται από τον Β. κατά τρόπο αναπαραστατικό, προαναγγέλλουν ορισμένες τάσεις της σύγχρονης άμορφης τέχνης. Το 1937, ο Β. τιμήθηκε με το Εθνικό Αριστείο Καλών Τεχνών και το 1951 έγινε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας του Μονάχου. Έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας, στη Νέα Πινακοθήκη του Μονάχου (προσωπογραφία του ηθοποιού Γ. Μαδρά) και σε πολλές άλλες δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού. «Νεκρή φύση», πίνακας του Σπ. Βικάτου (Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα).